Hệ thống pháp quyền Việt Nam hiện nay

Hình ảnh công an tấn công phụ nữ được lan truyền trên mạng xã hội.

Cát Linh, phóng viên RFA

Những ngày vừa qua, hai tấm ảnh được lan truyền mạnh trên mạng xã hội, cho thấy cảnh một một phụ nữ trong tư thế một tay bị khoá vào khung cửa sổ, gương mặt biểu lộ sự đau đớn vì bị một người mặc sắc phục công an không rõ mặt đạp một chân vào vai, tay ghì chặt cổ.

Vì sao dư luận phản ứng mạnh mẽ về một tấm ảnh truyền trên mạng xã hội?

Hình ảnh đó có liên quan đến những cái chết gần đây được cho là “tự tử trong đồn công an” hoặc những bản án oan sai hay không?

Photoshop hay không photoshop?

Bất kỳ ai nhìn thoáng qua hai tấm ảnh cũng có chung một nhận định, đó là người phụ nữ trong hình đang bị tra tấn và đang chịu đau đớn qua những biểu lộ trên gương mặt.

Như đã nói ở trên, hai tấm ảnh này được lan truyền qua các trang mạng xã hội. Nguồn gốc người gửi ảnh không được nêu ra. Sau đó, cư dân mạng xã hội nhanh chóng đưa ra thông tin người mặc sắc phục công an trong tấm ảnh là một cảnh sát viên công tác tại huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình. Cũng từ nguồn tin của mạng xã hội, hình ảnh cả khuôn mặt lẫn lúc hành hung hung tra tấn người phụ nữ đều được chụp tại trụ sở Công An Huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình. Chúng tôi cố gắng liên lạc với trụ sở này nhưng người trực điện thoại từ chối tiếp chuyện.

Tuy đối tượng cũng như sự việc trong hai tấm ảnh chưa được làm rõ, nhưng những người từng bị bắt/mời về đồn công an đều cho rằng họ tin những gì diễn ra trong tấm ảnh trên là hoàn toàn có khả năng xảy ra.

Chị Thu Nguyệt, người từng bị bắt về Trung tâm bảo trợ xã hội khi chị tham gia cuộc biểu tình ngày 5 tháng 6 năm 2016 kể lại sự việc xảy ra trong thời gian ba ngày chị bị bắt giữ.

“Tôi không thể nào vùng vẫy được. Đến 6 người, 2 người mặc sắc phục và 4 người mặc thường phục. Họ bật ngửa tôi ra, đè tay chân tôi, giữ tôi, lục trong người tôi để lấy điện thoại của tôi.”

Do đó, chị nói rằng chị tin những gì chị thấy trên hai tấm ảnh đó là có thật.

“Hai tấm ảnh đó mình nghĩ là có thật. Mình đi trong con đường này mình thấy công an thật sự có đánh người chứ không phải là không. Có nghĩa là những người dân họ chưa hiểu luật, chỉ là một người dân đen rồi bị bắt vì một vấn đề gì đó, rồi “nó” trù dập và đánh khi cãi lại. Có chứ không phải là không có.”

Bùi Vĩnh, một bạn trẻ sống ở Lâm Đồng, từng bị công an  huyện Đức Trọng, tỉnh Lâm Đồng bắt về đồn năm 2011 kể lại qua email với chúng tôi.

“Lúc 12 giờ đêm công an xuống còng tay em về đồn. Em mới bước xuống xe là có ông mặc sắc phục tát em mấy bạt tai sau đó người ta nhốt em cả đêm.”

Chính vì đã gặp phải trường hợp như thế nên Bùi Vĩnh tin rằng hai tấm ảnh đang gây bức xúc trong dư luận là có thật.

“Bản thân em bị rồi nên em dám khẳng định 2 tấn hình đang lan truyền trên mạng không phải photoshop mà đó là sự thật.”

Đó là những nhận định của người dân từng ít nhất một lần bị bắt về đồn công an. Còn đối với những người làm luật như Luật sư Ngô Ngọc Trai, ông cho biết không phải ngẫu nhiên mà người dân bức xúc hoặc hồ nghi. Ông cho biết ý kiến sau nhiều lần tận mắt chứng kiến.

“Việc người dân bị bắt vào đồn, bị đánh là có. Bị đánh đập trong đồn công an là có. Tôi tận mắt chứng kiến rồi. Cũng như nhiều trường hợp trao đổi với luật sư cho biết là đã bị đánh đập.”

Tuy nhiên, ông cũng đưa ra lời khuyên trên cương vị của người hành pháp.

“Phải thận trọng đánh giá hai bức ảnh ấy có phản ánh trung thực chính xác hay không? Dù sao thì nó cũng phản ánh thực tế trong đời sống, là cái có thật.”

Nếu tấm ảnh có thật…

Theo lời kể lại của những người đấu tranh từng bị bị bắt bị đánh ở đồn công an, thì tấm ảnh trên chỉ là một phần nhỏ trong thực trạng xã hội hiện tại. Nếu những gì mọi người thấy trong bức hình ấy là có thật thì có thể thấy rằng quyền hạn của một lực lượng thực thi pháp luật ở Việt Nam vô cùng to lớn. Người mặc sắc phục công an hoàn toàn có quyền xâm phạm lên cơ thể của người công dân, và cuối cùng một bản án, hay một cái chết được cho là “tự tử”.

Phải kể đến những vụ án chấn động dư luận trong vài năm qua. Đó là vụ án ông Hàn Đức Long, 57 tuổi, từng 4 lần bị các tòa ở Việt Nam tuyên án tử hình với các cáo buộc giết người, hiếp dâm trẻ em. Cuối tháng 12 năm 2016, ông được tha sau 11 năm tù oan.

Đó là vụ người tù thế kỷ Huỳnh Văn Nén, bị tù hơn 17 năm về hai bản án giết người mà ông không hề liên quan. Ông được trả tự do hồi đầu tháng 12 năm ngoái, sau khi cơ quan điều tra xác nhận ông không phải là thủ phạm của cả hai vụ án.

Luật sư Ngô Ngọc Trai, người tham gia bào chữa cho vụ án Hàn Đức Long cho biết việc một người đã bốn lần bị kêu án tử và ngồi tù suốt 11 năm bất ngờ được trả tự do là liên quan đến rất nhiều vấn đề, trong đó có cả hệ thống cơ quan pháp lý. Đặc biệt, ông nhấn mạnh đến nguyên nhân 11 năm tù của ông Huỳnh Văn Nén.

“Cái vụ đấy, tình trạng bức cung nhục hình tôi cũng nói nhiều rồi. Ông Hàn Đức Long đã được trả tự do và minh oan xin lỗi, thì rõ ràng ông ấy bị oan sai. Tại sao trước đây ông ấy nhận tội cũng như tự viết đơn nhận tội thì ông ấy có nói là nhiều lần bị đánh đập và bị bắt ép viết đơn nhận tội.”

Bùi Vĩnh, thanh niên bị bắt về đồn công an Lâm Đồng năm 2011 kể lại anh đã bị đánh đập để ép nhận tội như thế nào.

“Sáng hôm sau là điều tra viên hỏi cung có cầm dùi cui đập vào tay nói em nhận tội đồng lõa với thằng trộm xe. Trong khi hỏi người ta tìm mọi cách hù dọa bắt ép em nhận nhưng em nhất quyết không nhận. Công an còn lấy dùi cui điện chích vào người để ép em nhận.”

“Hầu như ai bị tình nghi là tội phạm đều bị ép để nhận tội bằng cách tra tấn rất dã man.”

Trong những diễn tiến khác là hàng loạt những cái chết được cho là “tự tử” trong đồn công an.

Vụ việc mới nhất là ngày 6 tháng 2 vừa qua, một người tên Nguyễn Thành Ngôn được trưởng công an xã Thọ Thành, huyện Yên Thành, Nghệ An thông báo đã tự tử bằng dây giày sau khi người này được mời về trụ sở để làm việc.

Qua những thực tế của chính bản thân mình, bà Thu Nguyệt hoàn toàn phản đối việc chính quyền cho rằng đó là những cái chết do tự tử.

“Đây hoàn toàn là bịa đặt nói là người ta tự tử trong tù. Tôi nghĩ có những bàn tay muốn bịt miệng những người đó để họ không nói ra bên ngoài được.”

Không thể tố cáo

Theo hệ thống pháp luật hiện hành của Việt Nam, tra tấn, dùng nhục hình, ép cung nhận tội không được xem là biện pháp nghiệp vụ, trái với luật pháp. Thế nhưng, cho dù người dân dám đứng ra tố cáo, hay bằng cách nói thẳng với luật sư như luật sư Ngô Ngọc Trai từng chia sẻ, thì hy vọng đòi lại công bằng cũng khó được thực hiện, bởi chính sự bất cập của hệ thống pháp luật Việt Nam.

“Trong phạm vi tố tụng giải quyết vụ án hình sự thì người ta không giải quyết việc tố cáo ấy. Hoặc cơ quan giải quyết tố cáo ấy cũng chính là cơ quan để xảy ra những việc như vậy. Đối với những người sau khi bị bắt về đồn bị đánh đập rồi được trả ra ngoài thì người ta vẫn khiếu nại tố cáo. Nhưng thực tế cơ quan tố cáo cũng chính là cơ quan để xảy ra sự việc.”

Một nhận định khác từ Trịnh Bá Tư, con trai của bà Cấn Thị Thêu, một dân oan Dương Nội đang chịu án 20 tháng tù giam vì đấu tranh đòi quyền lợi cho người nông dân bị mất đất, từng bị bắt vào đồn công an và bị đánh đập nhiều lần trong cuộc đấu tranh chống cưỡng chế đất.

“Với những gì mà gia đình và bản thân tôi đã trả qua thì tôi thấy hiện nay rất nhiều công an coi thường sức khoẻ và tính mạng của người dân khi họ ra tay đánh đập người dân. Rất nhiều người biểu tình ôn hoà bị công an đánh đập. Những hình ảnh đấy đều được người dân ghi lại. Tuy nhiên những viên công an ấy không bị xử lý theo đúng pháp luật vì hiện nay họ đang được bao che bởi một chế độ cộng sản độc tài, công an trị.”

Chính quyền phải làm gì?

Trước những thực trạng được xác nhận là có thật, luật sư Ngô Ngọc Trai đề nghị sự sửa đổi từ chính cơ quan chức năng là Bộ Công an.

“Cơ quan chức năng ở đây là Bộ Công an cần phải nghiêm túc nhận diện được vấn đề nghiêm trọng và có những chính sách chấn chỉnh các biện pháp nghiệp vụ, hạn chế tình trạng bạo hành bạo quyền của các đơn vị công an đi.Để tồn tại như thế làm mất đi sự tín nhiệm và sự công minh của cơ quan công quyền.”

Bên cạnh đó, theo ông, các tổ chức xã hội dân sự, người dân, phóng viên báo chí, truyền thông xã hội cần phải phản ánh mạnh mẽ hơn các tệ trạng trong hoạt động của cơ quan công quyền, tạo áp lực cho cơ quan nhà nước chịu trách nhiệm và chấn chỉnh.