• Danh tướng Phạm Ngũ Lão

Kính thưa quý thính giả, nhà Trần, một vương triều có nhiều chiến công hiển hách với những đóng góp quan trọng về văn hiến trong tiến trình phát triển của dân tộc Việt. Một trong những nét đặc sắc thời nhà Trần là việc xuất hiện nhiều vị tướng văn võ song toàn ở mọi tầng lớp, tiêu biểu nhất là Phạm Ngũ Lão, một danh tướng xuất thân từ tầng lớp nông dân. Tài năng, đức độ, công lao và uy tín của Thượng Tướng Quân Phạm Ngũ Lão đã đi vào lịch sử. Trong tiết mục “Danh Nhân Nước Việt” tối nay, chúng tôi xin gửi đến quý thính giả bài: “Danh Tướng Phạm Ngũ Lão” của Việt Thái qua giọng đọc của Tam Thanh để kết thúc chương trình phát thanh tối hôm nay

Nhà sử học Ngô Sĩ Liên đã viết về Phạm Ngũ Lão như sau:
"Tôi từng thấy các danh tướng nhà Trần như Hưng Đạo Vương thì học vấn tỏ ra ở bài hịch, Phạm Điện Súy thì học vấn biểu hiện ở câu thơ, nào phải riêng chuyên về nghề võ. Thế mà dùng binh tinh diệu, hễ đánh là thắng, hễ tấn công là chiếm được, người xưa cũng không ai có thể vượt qua nổi các ngài".
Bài hịch mà Tiến Sĩ Ngô Sĩ Liên nói đến chính là bài Hịch tướng sĩ của Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn, còn lời thơ mà Ngô Sĩ Liên nhắc tới chính là lời thơ trong bài tứ tuyệt của Phạm Ngũ Lão, được hậu thế đặt tựa là "Thuật hoài" , tạm dịch như sau:
Vung gươm, sông núi đã bấy lâu,
Ba quân, như cọp nuốt trôi trâu.
Công danh, trai tráng còn mang nợ,
Những thẹn, khi nghe chuyện Vũ Hầu.
Phạm Ngũ Lão chào đời năm 1255 (Ất Mão), trong một gia đình nông dân nghèo tại làng Phù Ủng, huyện Đường Hào, tỉnh Hải Dương. Theo sách "Tông phả Kỷ yếu tân biên" của Phạm Côn Sơn trích dẫn gia phả họ Phạm, thì ông là cháu 8 đời của tướng Phạm Hạp thời nhà Đinh. Ông lớn lên trong lúc cả nước đang chuẩn bị chiến đấu chống quân Nguyên - Mông xâm lược lần thứ hai. Trong "Vũ Trung tùy bút", Phạm Đình Hổ có kể lại chuyện Phạm Ngũ Lão gặp đức Trần Hưng Đạo như sau:
Đức Trần Hưng Đạo cùng đoàn tùy tùng đi ngang qua Đường Hào, thấy Phạm Ngũ Lão ngồi bên vệ đường đan sọt tre. Quân hộ tống dẹp lối đi, Phạm Ngũ Lão vẫn ngồi thản nhiên như không. Quân lính cầm giáo đâm vào đùi chảy máu mà Ông vẫn không nhúc nhích, thấy vậy đức Trần Hưng Đạo dừng lại hỏi nguyên do. Bấy giờ Phạm Ngũ Lão mới trả lời là đang suy nghĩ một câu trong binh thư nên không nghe thấy. Đức Trần Hưng Đạo liền thử trình độ học vấn thì thấy Phạm Ngũ Lão tinh thông Kinh truyện và Binh thư, ứng đáp trôi chảy các câu hỏi.
Biết là người có tài, đức Trần Hưng Đạo cho Ông ngồi cùng kiệu đưa về kinh, sau đó gả con gái là công chúa Anh Nguyên. Từ đó Phạm Ngũ Lão theo phò đức Trần Hưng Đạo.
Trong hai cuộc chiến chống quân Nguyên xâm lược, Phạm Ngũ Lão đã lập được nhiều chiến công hiển hách.
Năm 1285, trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ hai, Ông cùng với Trần Quang Khải tiến đánh Chương Dương, Hàm Tử, đập tan đội hải thuyền của quân Nguyên và chiếm thành Thăng Long. Sau đó, Phạm Ngũ Lão được lệnh mang 3 vạn quân phục kích đánh địch ở Vạn Kiếp, chặn đường địch rút chạy về biên giới phía Bắc và chém chết hai phó tướng địch là Lý Quán và Lý Hằng.
Và trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ ba, Phạm Ngũ Lão bày trận phục kích đường rút lui của giặc Nguyên trên sông Bạch Đằng, bắt sống các tướng nhà Nguyên là Phàn Tiếp, Áo Lỗ Xích, Ô Mã Nhi và truy kích cánh quân của Thoát Hoan trên đường bộ.
Năm 1290, vua Trần Nhân Tông giao cho Ông cai quản quân Thánh Dực, phong chức Hữu Kim ngô Đại tướng quân. Đến đời vua Trần Anh Tông, Ông được thăng tới chức Điện Súy Thượng tướng quân, tước Quan nội Hầu.
Phạm Ngũ Lão đã ba lần cầm quân đi trừng phạt sự quấy nhiễu của quân Ai Lao vào các năm 1294, 1297 và 1301. Hai lần Nam chinh đánh thắng quân Chiêm Thành vào các năm 1312 và 1318, buộc vua Chiêm là Chế Chí phải xin đầu hàng.
Ngày 1/11/1320, Phạm Ngũ Lão qua đời, hưởng thọ 66 tuổi. Vua Trần Minh Tông cho triều đình nghỉ 5 ngày để tưởng nhớ công đức của Phạm Ngũ Lão.
Không chỉ có biệt tài về quân sự, Phạm Ngũ Lão còn để lại nhiều bài thơ về chí làm trai và lòng yêu nước. Hiện nay, tác phẩm của ông chỉ còn lại hai bài: "Thuật hoài" và "Vãn Thượng tướng Quốc công Hưng Đạo Đại Vương".
Người dân xã Phù Ủng dựng đền thờ ngay trên nền nhà cũ của Ông. Ông cũng được phối thờ tại đền Kiếp Bạc, Chí Linh, Hải Dương tại đền thờ Trần Hưng Đạo. Tên Phạm Ngũ Lão cũng được đặt cho nhiều con đường khắp nơi trong nước.

* * *

Một trong những điểm đáng chú ý nhất khi đọc lịch sử VN là những danh tướng lẫy lừng nhất cũng rất có tài về văn thơ. Đức Phạm Ngũ Lão cũng là một người văn võ song toàn như thế. Có lẽ vì nhờ có tri thức nên các vị đó hiểu được thế nào là "trung với nước, hiếu với dân" từ tận tấm lòng của mình, chứ không cần phải mỗi ngày hô to những khẩu hiệu sáo rỗng "còn đảng còn mình" như hiện nay. Nếu không có những bậc danh tướng như Phạm Ngũ Lão, dân tộc Việt đã bị lũ Hán tộc đồng hóa từ lâu.
Điều bi thảm hiện nay là trong khi quân Trung Cộng nhe nanh múa vuốt ở Biển Đông và dọc theo biên giới Việt - Trung, thì hàng loạt tướng tá trong quân đội nhân dân VN lại ngoảnh mặt làm ngơ trước sự rên xiết của ngư dân Việt bị cướp bóc và giết hại ở biển Đông.
Liệu có bao nhiêu người biết ngậm ngùi khi tưởng nhớ đến những công trạng hiển hách "phá Nguyên bình Chiêm" của danh tướng Phạm Ngũ Lão ở thế hệ Trần triều? Và liệu có bao nhiêu người Việt đang làm việc mà nghĩ đến nỗi nhục sắp mất nước như Việt Khang?
Việt Thái