Tại sao Quốc hội cũ bầu chính phủ mới?

Tổng Bí thư ĐCS VN Nguyễn Phú Trọng (giữa) chào đón các đại biểu đã về hưu trước cuộc họp cuối cùng của Quốc hội tại Hà Nội hôm 12 tháng tư năm 2016.

Kính Hòa, phóng viên RFA

Ngày 9 tháng 4 tân chính phủ Việt Nam ra mắt. Đây là lần đầu tiên một chính phủ mới lại được một quốc hội cũ bầu nên.

Củng cố bộ máy mới

Tiến sĩ Hà Sĩ Phu một người bất đồng chính kiến hiện sống tại Đà Lạt đặt câu hỏi:

“Cộng sản thì là chế độ đảng trị, thực tế ra là đảng quyết định hết. Còn thì Chính phủ, Quốc hội, mọi thứ chẳng qua là công cụ của cái đảng này hết. Đã là cộng sản thì đương nhiên nó phải như vậy, thực sự đảng chỉ đạo cả. Đảng đứng trong hậu trường còn chính phủ hay quốc hội diễn tuồng ngoài sân khấu. Thế nhưng mà rất lạ là đến kỳ này đảng xông thẳng ra, chỉ huy mọi thứ. Quốc hội thì còn lâu mới bầu cơ mà. Thực chất đứng ra làm mọi việc. Thế tại sao lại vậy.”

Ông có nêu ra một lý do có thể là do những quan hệ đối ngoại quan trọng sắp tới đây không thể chờ kỳ bầu Quốc hội vào tháng Năm, đảng muốn rằng những nhân vật được đảng chọn lựa phải đứng ra cán đáng những công việc đó. Ông Hà Sĩ Phu nói tiếp:

“Đảng đã chỉ định những nhân vật khác làm lãnh đạo, thì họ muốn rằng họ trực tiếp đón ông Obama. Chứ còn ông Dũng không còn trong Bộ Chính trị nữa, thì đương nhiên không có vai trò gì.”

Nhận định này được Tiến Sĩ Vũ Hồng Lâm, hiện làm việc tại Trung tâm chiến lược châu Á Thái Bình Dương tại Hawaii đồng ý một phần:

“Nguyên nhân chủ yếu là để lấp khoảng trống quyền lực sau Đại hội 12. Sau Đại hội 12, một số thành viên chính phủ đã nhận công tác mới, trong khi một số lớn lãnh đạo cấp cao trong bộ máy chính phủ, nhà nước, quốc hội đang cho thôi chức. Nếu cứ chờ đến khi Quốc hội mới bầu ra thi mất đi nhiều thời gian trong khi công việc không chờ đợi. Một ly do phụ có thể là để khi Tổng thống Mỹ Obama sang thăm Việt Nam vào tháng 5 tới thì lãnh đạo mới sẽ có danh chính ngôn thuận để nói chuyện”

Tiến sĩ Nguyễn Quang A, một nhà hoạt động dân sự tại Hà Nội thì không đồng ý chuyện khoảng trống quyền lực, vì theo ông những người nắm quyền thực chất vẫn có ở đó, chỉ có vấn đề là hợp thức hóa thôi.

Ông Nguyễn Quang A cho rằng sự kình chống nhau giữa các nhóm trong đảng cộng sản, cũng như bất cứ tổ chức nào, luôn luôn tồn tại, nhưng trước đây không rõ như bây giờ. Ông tiếp lời:

“Bây giờ thì những cái đó nó được thể hiện ra trước bàn dân thiên hạ. Và cái việc phải nhanh chóng củng cố một bộ máy cho nó hoạt động ngay theo một nhân sự mới, thì lý do tôi nghĩ chỉ đơn giản là thế thôi.”

Vi hiến hay không?

Ngay khi có thông tin về việc các vị trí quyền lực của nhà nước Việt Nam sắp tới đây sẽ được kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa 13 bầu lên, một cựu tù nhân chính trị là Luật sư Lê Quốc Quân trả lời Gia Minh của đài Á Châu Tự Do rằng:

Rõ ràng đây là một sự hết sức bất thường nhưng mà nó cũng đúng với kiểu của Việt Nam mà đảng cộng sản lãnh đạo thôi. Người ta chỉ đạo nên có thể làm rất là ngang nhiên. Tuy nhiên, các hoạt động này càng xảy ra thì chúng ta càng thấy rõ sự can thiệp phải nói là ngang ngược, thô bạo lên hiến pháp. Nếu mà xét về góc độ pháp lý, tôi nhận định như vậy.

Nhưng ông Nguyễn Quang A lại có một nhìn nhận khác, ông nói:

“Họ làm một cách rất bài bản, hợp pháp hợp hiến. Chứ không phải là họ làm bậy bạ đâu. Tất cả các vị, từ Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội, Thủ tướng, họ vừa bầu vừa rồi là các chức vụ của khóa 13. Và nếu các vị ấy trúng cử vào ngày 22 tháng 5 này, thì họ có khả năng tiếp tục tại vị, và lúc đó về mặt pháp lý lại phải tiến hành bầu lại tất cả các chức vụ đó, và bốn năm vị lại tuyên thệ một lần nữa.”

Đảng và quốc hội

Ngày 11 tháng Tư, ông Uông Chu Lưu, Phó chủ tịch Quốc hội khóa 13 cũng trả lời báo chí Việt Nam nội dung giống như nhận định của ông Nguyễn Quang A. Ông Uông Chu Lưu nói thêm rằng để Thực hiện chủ trương triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XII của Đảng thì phải kiện toàn lại bộ máy Nhà nước để đảm bảo đồng bộ giữa sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý, điều hành của Nhà nước.

Nói về sự lãnh đạo của đảng cộng sản trong hệ thống chính trị Việt nam hiện nay, ông Hà Sĩ Phu cho rằng ở Việt Nam cách cai trị của đảng cộng sản Việt Nam kín đáo hơn so với đảng cộng sản Trung quốc, nhưng đôi khi cũng ra mặt một cách lấn át mọi định chế khác.

Khi được hỏi rằng phải chăng sự việc sắp xếp của đảng cộng sản lần này chứng tỏ vai trò của Quốc hội trong quan hệ với đảng đang thụt lùi hay không. Ông Vũ Hồng Lâm nói rằng mặc dù có vẻ như việc này đặt Quốc hội khóa 14 trước một việc đã rồi, nhưng điều đó cũng không làm nên thay đổi gì trong chính trị Việt Nam hiện nay.

Tiến sĩ Vũ Tường, dạy khoa chính trị học tại Đại học Oregon cũng đồng ý là quan hệ đảng quốc hội ấy không tiến mà cũng chẳng lùi, và ông cũng không quan tâm lắm đến hoạt động của Quốc hội Việt Nam vì hoạt động đó không có thực chất.